विश्व मुटु दिवस : स्वस्थ मुटु, स्वस्थ जीवनशैली र सुदृढ सम्बन्ध

2081 असोज 13 गते
विश्व मुटु दिवस  :  स्वस्थ मुटु, स्वस्थ जीवनशैली र सुदृढ सम्बन्ध

uploaded picture

      उषा  किरण पन्थ 

विश्व मुटु दिवस (World Heart Day)  हरेक वर्ष सेप्टेम्बर २९ मा मनाइन्छ, जसको उद्देश्य मुटु सम्बन्धी रोगहरू, हृदयघात र स्ट्रोकजस्ता समस्याहरूको बारेमा जागरूकता फैलाउनु हो। विश्व स्वास्थ्य संगठन (WHO) का अनुसार हृदय रोगहरू संसारभरिका प्रमुख मृत्युदरहरूको कारण हुन्, जसले गर्दा लाखौं मानिसहरूको जीवन अल्पायूमै समाप्त भएकाे छ। यस दिवसले हामीलाई स्वस्थ जीवनशैली अपनाउन प्रेरित गर्दछ, जसले हाम्रो मुटुलाई स्वस्थ राख्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ। मुटु शरीरको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण अंगमध्ये एक हो। यो दिनरात लगातार काम गरिरहन्छ, जसले शरीरभर रक्तसञ्चार गराउँछ र जीवनलाई कायम राख्छ। यसको निरन्तर चालले हाम्रो जीवनको हरेक पक्षलाई प्रभावित गर्छ। जब मुटु ठीकसँग काम गर्दैन, त्यो मात्र शारीरिक समस्या होइनस मानसिक र सामाजिक जीवनमा पनि ठूलो प्रभाव पर्छ। तर, अफसोसको कुरा, आजकलको तीव्र गतिमा चलिरहेको जीवनशैलीले मुटुलाई धेरै खतरा पुर्‍याउँछ। फास्ट फूड, व्यायामको कमी, धूम्रपान, अत्यधिक मदिरा सेवन, र तनावले मुटुको स्वास्थ्यलाई खराब पार्दै गएको छ। आधुनिक जीवनशैलीले यी जोखिमहरूलाई थप बल पुर्‍याउँछ, र त्यसले गर्दा मानिसहरू कयौँ पटक हृदयघात वा अन्य मुटुसम्बन्धी समस्याहरूको शिकार हुन्छन्।  मुटुको स्वास्थ्यको महत्वबारे आम मानिसहरूलाई चेतना दिने, मुटु सम्बन्धी रोगहरूको रोकथाम गर्ने र स्वस्थ जीवनशैलीको प्रचार गर्ने लक्ष्यका साथ विश्व मुटु दिवसकाे शुरूवात गरिएकाे थियाे ।

सन  २००० मा विश्व हृदय महासंघ  (World Heart Federation)  द्वारा सुरु गरिएको याे दिवश हरेक वर्ष सेप्टेम्बर २९ तारिकमा विश्वव्यापी रूपमा मनाउने गरिन्छ ।विश्वभरिका स्वास्थ्य संस्थाहरूले मानिसहरूलाई सही आहार, नियमित व्यायाम र स्वस्थ जीवनशैली अपनाउन प्रोत्साहित गर्छन्। यस दिवसकाे अवसरपारि जनचेतना अभियानहरू, निःशुल्क स्वास्थ्य परीक्षण, स्वास्थ्य सम्बन्धी गोष्ठीहरू र विभिन्न दौड प्रतियोगिताहरू गर्ने गरिन्छ। यस्ता कार्यक्रमले मानिसलाइ  सचेत त बनाउछ नै त्याे सगै मानिसले  मुटु स्वस्थ राख्नको लागि जीवनशैलीमा केही परिवर्तन भने  आवश्य गर्नु पर्ने हुन्छ  । सामान्यतः हामीले हृदय रोगहरूबाट बच्नको लागि के के कुराहरू ध्यान दिनुपर्छ भनेर जान्नु जरुरी छ । हाम्रो आहारमा कम चिल्लो, कम नुन, र कम चिनीयुक्त खाना समावेश गर्नु आवश्यक छ। तरकारी, फलफूल, अन्न र प्रोटीनले भरपूर खाना खाँदा मुटुको स्वास्थ्य राम्रो रहन्छ। हरेक दिन कम्तिमा ३० मिनेटसम्मको व्यायामले हाम्रो मुटुलाई बलियो बनाउँछ। दौड, पैदल यात्रा, साइकल चलाउनु, पौडी खेल्नुजस्ता व्यायामले मुटु स्वस्थ रहन्छ। धूम्रपानले मुटुको रक्तनलीलाई कमजोर बनाउँछ र हृदयघातको जोखिम बढाउँछ। यसैगरी अत्यधिक मदिरा सेवनले पनि मुटुको स्वास्थ्यलाई नकारात्मक प्रभाव पार्छ। तनाव मुटुको स्वास्थ्यका लागि विषाक्त हो। ध्यान, योग, ध्यान आदि गतिविधिहरूले तनावलाई कम गर्न सहयोग पुर्‍याउँछन्। मुटुको स्वास्थ्यबारे सचेत रहन समय(समयमा स्वास्थ्य परीक्षण गराउनु आवश्यक छ। रक्तचाप, कोलेस्ट्रोल, र सुगर जाँच गर्नु स्वास्थ्यमा आउने खतराहरूको पहिचान गर्न महत्त्वपूर्ण हुन्छ। मुटुको स्वास्थ्यको महत्त्व त छँदै छ, तर यसले मानवीय सम्बन्धहरूमा पनि ठूलो प्रभाव पार्छ। स्वस्थ मुटु भएका मानिसहरूको मनोबल उच्च रहन्छ, जसले गर्दा उनीहरूका सम्बन्ध पनि राम्रो रहन्छ। जब शरीर स्वस्थ हुन्छ, तब मन पनि प्रफुल्लित हुन्छ ।  यो अवस्थामा सम्बन्धहरूमा विश्वास, आपसी समझदारी र स्नेहको स्तर बढ्छ।  त्यसैले विश्व मुटु दिवसले हामीलाई न केवल शारीरिक रूपमा स्वस्थ बन्न प्रेरित गर्छ, तर हामीलाई हाम्रो मानसिक स्वास्थ्य र सम्बन्धलाई पनि सुदृढ बनाउन सन्देश दिन्छ। मुटु  हाम्रो शरीरको केन्द्र  मात्र हाेइन, यो सम्बन्धहरूको केन्द्र पनि हो। स्वस्थ मुटु भएका व्यक्तिहरूले मात्र सम्बन्धमा सन्तुलन राख्न सक्छन् र आफ्नो जीवनलाई खुशीमय बनाउन सक्छन्। विश्व मुटु दिवसले हामीलाई हाम्रो मुटुको स्वास्थ्यप्रति जागरूक बनाउँछ र स्वस्थ जीवनशैली अपनाउन प्रेरित गर्छ।

जीवनको हरेक क्षेत्रमा मुटुको महत्त्व अत्यन्तै ठूलो छ। जब हाम्रो मुटु स्वस्थ रहन्छ, तब हामीले आफ्नो जीवनलाई सन्तुलित, स्वस्थ, र खुशीपूर्ण बनाउन सक्छौँ। यस दिन हामीले न केवल आफ्नै स्वास्थ्यप्रति ध्यान दिनुपर्छ, तर हाम्रो परिवार, साथीभाइ र समाजलाई पनि स्वस्थ जीवनशैलीतर्फ प्रेरित गर्नु आवश्यक छ। मुटुको स्वास्थ्य भनेको सम्पूर्ण जीवनको आधार हो। त्यसैले, आज विश्व मुटु दिवसको अवसरमा, सबैलाई स्वस्थ मुटु र स्वस्थ सम्बन्धका लागि सन्देश दिऔंस् नियमित व्यायाम गरौं, सन्तुलित आहार खाऔं  र तनावमुक्त जीवनशैली अपनाऔं।